Son 2 yıllık dönemde adını sık sık duyduğumuz pandemi, korona virüsün hayatlarımıza girmesiyle birlikte gündeme oturarak, bu adın hafızalarımıza kötü deneyim ve sonuçlarla kazınmasına neden oldu. Belki de birçoğumuz bu kelimin anlamını bilmiyor, bizler için neler ifade edebileceğini tahmin bile edemiyorduk. Pandemi hakkında kısaca bilgi verecek olursak; salgın bir hastalığın küresel etki göstermesi ve oldukça yüksek nüfusları en üst düzeyde etkilemesi olarak açıklayabiliriz. Sizler için hazırlamış olduğumuz bilgi içerikli bu yazımızda ‘’Pandemi nedir?’’ sorusunun ayrıntılı cevabını, geçmişten günümüze kadar pandemi olarak ilan edilen hastalıkları ve bu hastalıkların yarattığı etkileri tüm ayrıntılarıyla bulabilirsiniz.
Pandemi, bulaşıcı yapıya sahip bir hastalığın görüldüğü bölgeden, hastalığı taşıyan insanlar veya kimi zaman hayvanlar vasıtasıyla tüm dünya üzerinde yayılması ve yıkıcı etkilere sebep olması şeklinde tanımlanabilir. Aslına bakacak olursak pandemi; geçmişte görülmemiş, ilk defa var olan bulaşıcı bir hastalığın insandan insana geçerek küresel anlamda salgın göstermesidir.
Geçmiş dönemlerde pandeminin hayatlarımıza dahil olmasına neden olan ilk salgın, 2009 yılında karşı karşıya kaldığımız domuz gribi olmuştur. Günümüzde ise etkilerinin hala azalmadığı ve günlük yaşantılarımıza da son derece olumsuz etkiler bırakan korona virüs, pandeminin tekrar yaşanmasına neden olmuştur.
Ülkemizde de olumsuz tabloların yer aldığı ve ciddi kayıplar verdiğimiz pandemi sürecinde önem taşıyan nokta alınan önlemlerdir. Pandemi, küresek salgın anlamı taşıdığından dolayı korona virüse karşı kişilerin tek başına savaşmaları olanaksızdır. Böyle hassas bir dönemden en az hasarla çıkmak ve daha fazla kayıp vermemek adına, Sağlık Bakanlığı’mızca belirlenmiş kurallara uyarak pandemi sürecindeki savaşımızı milletçe vermemiz gerekmektedir.
Pandemiye neden olacak hastalık, pandemi olarak anılmadan önce, ilk kez ortaya çıktığı bir bölgede ufak gruplar halinde gözlemlenir. Ardından bulaşma oranının artış göstererek bölgeler halinde yayılmasıyla, virüsün tutunabildiği her canlı bu durumdan etkilenir ve gerekli önlemlerin alınmaması halinde ise hızla yayılmaya başlar. Meydana gelen bu hızlı yayılma sonucunda, ilgili diğer kıtalara atlamasıyla birlikte pandemi olarak anılmaya başlar.
Geçmişten Günümüze Pandemiler
An itibari ile içinde olduğumuz ve hala devam eden bir pandemi süreci içerisinde yer aldığımız gibi tarihte geriye döndüğümüzde de pek çok önemli pandemiye rastlarız. Aşağıda vereceğimiz pandemilerin bir kısmı diğerlerine oranla etkisini daha çok hissettirmese bile çok sayıda ölümle sonuçlanmış ve hem fiziksel hem psikolojik yıkımlara neden olmuştur. Geçmişten günümüze meydana gelen pandemiler, kronolojik olarak bakıldığında şunlardır:
Antonius Vebası
Antonius Vebasi
Roma İmparatorluğu’nda yaşanmış, diğer adıyla Galen’in Vebası olarak bilinen Antonius Vebası, 165 ile 180 yılları arasında görülmüştür. Günümüzde hala meydana geliş sebebi bir sır olarak kalsa da bu salgının yaşanmasının sebebinin kızamık ya da çiçek hastalığı olduğu düşünülmektedir. O dönemde yapılan sefer dönüşü askerlerden halka bulaştığı varsayılan Antonius Vebası, Kral naibi Lucius Verus’un da canını alarak kraliyet ailesinin adı olan Antoninus ile anılmasına neden olmuştur. Günde yaklaşık olarak 2000 kişinin ölümüne neden olan bu salgının son bulmasında toplam ölü sayısının 5 milyona ulaştığı tahmin edilmektedir.
Justinianus Vebası
Justinianus Vebasi
Veba hastalığı, insanlık tarihinin birçok döneminde görülmüş ve ciddi sonuçlara neden olmuş bir hastalık olarak yer aldı. Geçmişe gittiğimizde bilinen İlk büyük veba salgınının 541 yılında İstanbul’da meydana geldiğini görürüz. İmparator Justinian’ın hüküm sürdüğü dönemde baş gösteren bu salgın, Bizans İmparatorluğu ve Akdeniz kıyısında yer alan diğer yerleşim yerlerinde yaşanmıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda 25 milyon insanın hayatına mal olmuş bu salgının, yalnızca Konstantinopolis’de günde 5 bin insanın ölümüne neden olmuş, kentin toplam nüfusunun ise %40’ının ölmesine yol açtığı ortaya çıkmıştır.
Japonya Çiçek Salgını
Tokyo’da başlayan Japonya çiçek salgını, 735 yılında yaşanmış ve kısa zamanda çevre ülkelere sıçrayarak yaklaşık 1 milyon insanın ölmesine neden olmuştur.
Kara Ölüm
Kara ölüm olarak anılan ve bir veba salgını olan bu hastalık, 1346 ile 1353 yılları arasında devam etmiş ve oldukça büyük hasarlara yol açmıştır. Asya’da baş gösteren bu dehşet verici salgın dalgası, gemiler yoluyla Avrupa’ya da sıçramasına neden oldu. Dönemin şehirleşmiş kentlerini büyük oranda etkiledi ve nüfusun oldukça önemli bir bölümünün ölümüne sebep oldu. Asya ve Avrupa’yı etkisi altına alan kara ölüm, en az 75 milyon insanın ölümüne neden olmuştur.
Kolera
Tarihçiler tarafından insanlığın görüp görebileceği en büyük salgınlardan biri olduğu düşünülen kolera, 1852 yılında Hindistan’da ortaya çıkarak 8 yıl süre ile tüm bölgede etkisini yoğun bir şekilde göstermiştir. Etkisinin en çok görüldüğü yer ise Ganj Nehri ve çevresinde bulunan yerleşim bölgeleri olmuştur. 19. ve 20. Yüzyıllarda meydana gelen bu salgın, en çok can alan hastalıklar arasına girmiş ve en az 1 milyon kişinin ölmesine neden olmuştur.
Asya Gribi
Asya Gribi
Asya gribi, 1889 ile 1890 yılları arasında meydana gelmiş ve Asya gribi ya da Rus gribi olarak anılmasına yol açmıştır. 1889 yılında ortaya çıkan bu salgın, neredeyse aynı anda Özbekistan, Kanada ve Grönland’da görülmüştür. Dünya genelinde 1 milyon insanın ölümüne enden olan bu salgın, şehirleşmeye başlayan bölgelerde görülmüştür.
İspanyol Gribi
H1N1 sınıfında yer alan İspanyol gibi, I. Dünya Savaşı’nın son dönemlerinde, 1918’de patlak vermiştir. Küresel anlamda bir felaket neden olan bu salgında, yaklaşık 500 milyon kişide 3 yıl süren bir hasara yol açtığı düşünülmektedir. Tarihin tanıklık ettiği en büyük felaketlerden biri olan İspanyol gribinin, Korona virüsten farklı olarak gençleri ve sağlıklı bireyleri etkisi altına aldığı görülürken, dünya genelinde 20 ile 50 milyon arasında insanın ölmesine neden olmuştur.
İnfluenzalar
influenza
H2N2 olarak bilinen influenza tipi, 1956 ile 1958 yılları arasında Çin’de görülmüştür. Ortaya çıkan bu salgının tam olarak kaç kişinin canına mal olduğu bilinmemekle beraber, yaklaşık olarak 2 milyon insanın ölümüne neden olduğu tahmin edilmektedir.
ABD ile Avrupa ülkelerinde, 1968 yılında görülen bir diğer grip çeşidi ise yeni bir virüsün ortaya çıkmasıyla oluşmuştur. H3N2 olarak adlandırılan bu virüs, küresel anlamda en az 1 milyon insanın hayatını kaybetmesine neden olmuştur.
HIV / AIDS
AIDS, günümüzde hala var olan pandemiler arasında yer almaktadır. Edinilmiş bağışıklık sistemi sendromu olarak tanımlanan bu hastalık, tarihte ilk olarak 1976 yılında baş göstermiş ve 1981 yılından beri en az 31 milyon kişinin ölmesine neden olurken, günümüzde de her sene 1,5 milyon insanın hayatına mal olmaktadır. 2005 ile 2012 yılları arasında oldukça yoğun bir şekilde görülen bu hastalık, günümüzde tahminen 35 milyon insanda hala mevcutken, hala can almaya devam ediyor.
Covid-19
2019 yılının Aralık ayında, Çin’in Wuhan bölgesinde görülen bu virüs, aylar içerisinde tüm dünyaya sıçramasıyla birlikte pandemi listesinde yerini almıştır. Dünyaca günümüzde en büyük sorun haline gelen ve tüm dünyada insanların kendilerini evlerinde karantinaya almasına neden olan bir virüstür. Korona virüs olarak adlandırılan bu hastalık, direkt olarak solunum yollarına etki etmekte ve solunum yolu ile birlikte mukozal yapıya sahip bölgelere temas etmesi sonucunda bulaşmaktadır. Hala devam etmekte olan bu salgın, küresel olarak an itibari ile 10,3 milyon insana etki etmiş, ortaya çıktığı gün itibari ile 504 bin kişinin ölümüne yol açmıştır. Tüm dünyanın el ele vererek savaştığı bu mücadelede aşı ve ilaç çalışmaları ise hala devam etmektedir.
News
Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız.